17 Aralık 1903 tarihinde Wright Kardeşlerin ilk uçuşundan sonra özellikle
Avrupa'da havacılık süratle ilerlemiştir. Daha sonraları uçağın savaşlarda
kullanılması fikri benimsenmiş ve hava harp sanayi doğmuştur.
Havacılığın doğuşu Osmanlı Devletinin yıkılma dönemine denk gelse de,
olanca mali sıkıntılara rağmen havacılık konusunda gereken adımlar atılmış, henüz
on sene bile geçmeden Hava Kuvvetleri Komutanlığının çekirdeği olan Havacılık
Komisyonu kurulmuştur.
Ancak Osmanlı Devleti'nin Mondros Mütarekesinden sonra işgal edilmeye
başlamasıyla, havacılık ağır bir darbe yemiştir. Kurtarılabilen birkaç uçak Kurtuluş
Savaşında kullanılmışsa da özellikle Hava Harp Sanayi konusunda bir ilerleme
sağlanamamıştır.
Mustafa Kemal Atatürk "İstikbal Göklerdedir" diyerek havacılığa ve milli bir
Hava Harp Sanayi kurulmasına önem vermiştir. 1925 yılında Türk Tayyare Cemiyeti
(Türk Hava Kurumu) kurulmuştur. Daha Sonra Junkers firmasıyla işbirliği yapılarak
TOMTAŞ ve buna bağlı Kayseri Uçak Fabrikası kurulmuştur.
1941 yılında THK Etimesgut Tayyare Fabrikası, 1948 yılında ise THK Gazi
Tayyare Motor Fabrikası kurulmuştur. 1950 yılında Rüzgâr Tüneli inşa edilse de tam
olarak kullanılmaya ancak 1999 yılında başlanabilmiştir.
Cumhuriyet'in ilanından Soğuk Savaşın başladığı yıllara kadar Hava Harp
Sanayi konusunda devlet dışında da teşebbüsler ve yatırımlar olmuştur. Vecihi
Hürkuş, Selahattin Alan, Nuri Demirağ bu müteşebbislerdendir.
Soğuk Savaşın başlamasıyla kutuplara bölünen Dünya'da, ABD ve Avrupa
ülkelerinin tarafını seçen Türkiye'ye uygulanan Marshall Planı ve Truman Doktrini
ile dış yardımlar başlamıştır. Bu yüzden özgün tasarımlara imza atmakta olan THK
Fabrikaları kapatılmış, Rüzgâr Tüneli Projesi durmuştur.
1974 yılında yapılan Kıbrıs Barış Harekâtından sonra Hava Harp Sanayinin
önemi anlaşılmıştır. Daha sonra Hava Harp Sanayi konusunda önemli girişimler
yapılmıştır. Türkiye bugün Hava Harp Sanayinde teknoloji transferi, yazılım üretme,
özgün proje tasarlama çalışmaları konularında oldukça ileri gitmiştir.
Anahtar Kelimeler: Hava Harp Sanayi, Havacılık, Uçak, Nuri Demirağ, Vecihi Hürkuş, Selahattin Alan, Milli, Hava Harp Sanayi Tarihi
|
After the first flight of the Wright Brothers on December 17 1903, the aviation
especially in Europe has advanced rapidly. Later, the idea of using the aircraft in war
was embraced and Air Force Industry was born.
Even if the born of the aviation coincides with the collapse of the Ottoman
Empire, the necessary steps for aviation despite financial difficulties were taken, yet
not even ten years passed, the core of Air Force, Aviation Commission was
established.
However, starting with the invasion of the Ottoman Empire after the Armistice
of Mudros, aviation has eaten a heavy blow. Even if the several recovered aircrafts
were used in the War of Independence, there was no particular progress in Industrial
Air Force.
Mustafa Kemal Atatürk emphasized the importance of the aviation industry
and the establishment of a national Air Force by saying "The future is in the sky." In
1925, the Turkish Aircraft Association (Turkish Aeronautical Association) was
established. Later in cooperation with the firm Junkers, TOMTAS and connected
Kayseri Aircraft Factory was established.
THK Etimesgut Aircraft Factory in 1941, and in 1948, THK Gazi Aircraft
Engine Factory was established. Although built in 1950, Wind Tunnel started being
used completely in 1999.
After the proclamation of the Republic till Cold War years there were
investments and undertakings apart from the state. Vecihi Hürkuş, Selahattin Alan,
Nuri Demirağ are this entrepreneurs.
Cold War divided the poles in the World. With the application of Marshall Plan
and the Truman Doctorine to Turkey, who chose the side of US and European
countries, foreign aid began. So THK Factories undertaking the unique designs were
shut and Wind Tunnel Project stopped.
In 1974, The embargo applied to Turkey after Cyprus Peace Operation effected
almost as cold shower, the importance of the Air Force Industry was understood.
Turkey has gone fairly advanced.
Keywords: Air Force Industry, Aviation, Aircraft, Nuri Demirağ, Vecihi Hürkuş,
Selahattin Alan, National, The History of Air Force Industry |