Bu çalışmada Afganistan'ın Kuzey bölgesi yani Güney Türkistan'ın bir parçası olan Andkhoy Türklerinin (Türkmenler – Özbekler) sosyal yaşamları, dini inançları, onlara yön veren değerleri, aile yapıları ve evlilikleri ele alınmıştır. Kuzey Afganistan bölgesinde yaşayan Türklerin dünya görüşlerini oluşturan bazı inançları ve onlara yön veren inançların İslam mı yoksa eski Türk töresinin karışımından ortaya çıkan bir İslam olan Türk İslam'ı dediğimiz kültür mü bunların arka planına gidilerek incelenmeye çalışılmıştır. Bir halkın inançlarına yön vermede coğrafyanın etkisi oldukça yüksektir. Bu yüzden o bölge halkını daha iyi tanımak için o coğrafyayı tanıtmanın yararlı olacağına inandığımızdan kısa bir şekilde Andkhoy bölgesi tanıtılmaya çalışılmış ve o bölge halkının sosyo-kültürel ve dini hayatı hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde ise, tezin en önemli konusu olan Andkhoy Türklerinin evlilik gelenekleri, evlilikle ortaya çıkan yeni ailenin karakteristik özellikleri gözlemlere ve mülakatlara dayanılarak anlatılmıştır.
Öncelikle şunu belirtmek isteriz: Afganistan coğrafya olarak çok çalkantılı bir bölge olduğu için bilimsel bilgi ve belge oldukça sınırlıdır. Dış güçlerin işgaliyle gelen savaşlar yüzünden olsun veya iç çatışmalardan dolayı olsun pek çok kitap ya yakılmış ya da kaybolmuştur bu yüzden çok kısıtlı araştırmalar yapılabilmektedir. Bu nedenle araştırma alanımızla ilgi bilgi ve belge toplamada birçok zorlukla karşılaştık. Son dönemlerde Türkiye'de eğitim görüp Afganistan hakkında bazı konularda tez yazan öğrencilerin tezlerinden yararlanılmıştır. Bu tez gözleme dayandığı için bizzat gördüklerimizden, içinde yaşayıp büyüdüğümüz kültürden toplanan bilgiler, başka kaynaklarla da pekiştirilerek yazılmıştır. Andkhoy Türkleri daha çok sözlü kültüre önem verdiklerinden uyguladıkları gelenekleri, yaşattıkları kültürleri, adetleri ve dini inançlarını yazma gereği duymazlar. Böyle bir açıdan bakıldığında bu konuda kaynak yetersizliğini anlamamız kolay olacaktır. Kırsal bir kesimde yerleşen Andkhoy Türklerini daha iyi tanımak için kısa da olsa Afganistan tarihi ve Andkhoy coğrafyası tanıtılmıştır. Ayrıntılı olmasa da Andkhoy aile yapısını daha iyi tanımak amaçlı halk dindarlığı ve Pakistan gibi komşu ülkelerde eğitimlerini tamamlayıp, memleketlerine dönen mollaların dindarlık eğilimleri gibi Andkhoy'daki dini inançlar üzerinde durulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Ankhoy, Andkhoy Türkleri, Aile, Kültür ve Evlilik
|
Afghanistan's North region, in other words Andkhoy Turks', who is a part of South Turkistan (Turkmens – the Uzbeks), social life, religious belief, values that guide them, family structure and marriage are handled in this study. The Turks', who live in North Afghanistan Region, some faith whose Worldview create and guide them, gone to background were tried to be examined if they were Islam or a culture called Turkish Islam which arose from mixture of Turkish morals. Therefore, in order to identify that local community better, since we believe that to introduce that Geography will be beneficial for us, it has been tried to be shortly introduced the Andkhoy Region and it was informed about that Local Community's socio-cultural and religious life. As to the second part, it is explained based on observations and interviews that Andkhoy Turks' marriage customs, which is the most important subject of the thesis, and characteristic features of the new family which arises with the marriage.
First of all, we want to state that scientific knowledge and documents are quite limited because Afghanistan is a turbulent region as geography. A lot of book were burnt or lost either due to the internal conflict or the occupation of external powers occurring because of the wars; therefore, very limited scientific researches have been done. For that reason, we have met lots of difficulties about collecting information and documents related to the research area. It's benefited from the thesis of some students who had education in Turkey, and wrote some thesis related to some subjects about Afghanistan.Since that thesis is based on observation, in person the things I saw, and the information picked up from the culture which I lived and grew up in, has been written reinforcing with the other sources. Since the Andkhoy Turks care the oral culture more, they do not care about writing the customs they carry out, and cultures they keep alive, and rituals and religious beliefs. When we look at the subject in this respect, it will be easy to understand the research shortage. In order to know better the Andkhoy Turks, who settled down in a countryside, Afghanistan history and geography have been introduced even if it is short. With the purpose of knowing better the Andkhoy family structure, even if it is not detailed, it was put emphasis on religious beliefs in Andkhoy as public prayerfulness and prayerfulness tendency of the Mollahs, who went back their hometowns after they completed their religious education in neighbor countries like Pakistan.
Key Words: Ankhoy, Andkhoy Turks, Family, Culture and Marriage. |