Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
569513		Galata Kurşunlu han (Rüstem Paşa hanı) / Yazar:NAZ ECEM ÇINARYILMAZ Danışman: DR. ÖĞR. ÜYESİ BİLGE AR Yer Bilgisi: İstanbul Teknik Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Mimarlık Ana Bilim Dalı / Mimarlık Tarihi Bilim Dalı Konu:Mimarlık = Architecture ; Tarih = History Dizin:	Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2019 389 s.
Kurşunlu Han, Galata'da inşa edilen ilk klasik Osmanlı han yapısı olması ve günümüze kadar karma işlevli ticaret karakterini muhafaza etmesi açısından kentin tarihinde öne çıkmaktadır. Bu çalışmanın amacı, yapının arsa geçmişinden başlayarak günümüze kadar geçen süreyi kapsayan bütüncül hikâyesinin sıkı bir ilişki içinde olduğu Galata'nın toplumsal, ticari ve kentsel karakterindeki değişimlerin sürekliliği temel alınarak ortaya konmasıdır. Sırayla yapının Bizans, Ceneviz ve Osmanlı devirleri arsa geçmişi ele alınmaktadır. Kuruluşunun ve vakıf yatırımına dönüşümünün incelenmesinin yanı sıra yapının mimarisi ve yüzyıllar boyunca kullanımı ve ticaretteki yeri de tez konusuna dahil edilmektedir. Kurşunlu Han'ın arsa geçmişinde Aya Thekla ve San Michele kiliselerinin yer aldığı bilinmektedir. Galata'nın Osmanlı toprağı olmasından birkaç on yıl sonra devşirilen San Michele Kilisesi devlet mahzeni olarak yeniden işlevlendirilmiştir. Tam bir asır sonra ise Kanuni'nin buyruğu ile Mihrimah Sultan'ın özel mülkiyetine dönüştürülmüştür. Özel mülkiyete dönüştürülmüş mahzen kısa bir süre içinde Rüstem Paşa tarafından satın alınmış ve aynı yıl içinde sıfırdan bir han inşa edilmiştir. 1557 yılında düzenlenmiş vakfiyeye göre inşasından yedi yıl sonra toplum yararının gözetildiği vakıf yatırımına dönüştürülmüştür. Rüstem Paşa'nın kurduğu evkafın izi 'Cağalazâde Vakfı' adı ile 20. yüzyılın ilk yarısına kadar sürülebilmektedir. Cumhuriyetin ilanından sonra merkezileşme kavramının getirmiş olduğu bir takım yenilikler sonucunda Cağalazâde Vakfı'nın faaliyetleri sona ererken Kurşunlu Han da vakıf mülkü kimliğinden çıkarak özel mülkiyete dönüşmüştür. Tipik Osmanlı ticaret yapısı olarak kurulan handa sürdürülmüş olan ticaret faaliyetleri, kentin yüzyıllar boyunca olagelen ticaret karakterinin değişimi ve dönüşümü göz önüne alınarak detaylandırılmıştır. Yüzyıllar boyunca depolama ve üretim gibi birden çok ihtiyaca hizmet vermesinin yanı sıra 19. yüzyılla beraber devrin ticari ve finansal dönüşümleri karşısında batı tarzı ticaret faaliyetlerine ev sahipliği yapmıştır. Özellikle, bir dönem için avukat, banker ve komisyoncu bürosu olarak kullanılmış ve yayımcılık ve matbaacılık gibi kültür alanlarına mekan sağlamıştır. Cumhuriyet'in ilanı ile başlayan yeni devirde, Kurşunlu Han esnaf ve atölye faaliyetlerinin sürdürüldüğü lokal bir ticaret yapısı kimliğine bürünmüştür. Günümüzde depo ve satış dükkânı gibi karma ticaret etkinlikleri sürdürülmesine karşın galeri ve sanat atölyelerinin sayısı günden güne artış göstermektedir.
Kurşunlu Han represents an important step in the Ottoman history of Galata since it has contributed to the unique commercial characteristic of the harbor city and maintained its own commercial function for over five centuries. This study covers the whole story of this monument from its construction to this date. It thoroughly handles the history of the site the han is built on, how it was founded, how it turned into a waqf property and how it was transformed into a private property. Also, this study covers its architectural history and commercial characteristics. The site where Kurşunlu Han was built had been the site of a church in the Byzantine era which was named Aya Thekla. In the Genoese era, this time, the land was used for San Michele Church. Couple of decades after the Ottomans took over Galata along with the rest of Constantinople in 1453, the church was converted to a storehouse belonging to the state. A century later, the ownership of the building was transferred from the state to Mihrimah Sultan in 1550. In a short time, the building was purchased in order to be pulled down to make way for Kurşunlu Han by Rüstem Paşa. It has become waqf property in 1557. Until the mid-20th century, it kept on being a waqf property. As a result of the foundation of Turkish Republic, its waqf status was removed to become a sole private property step by step. In terms of merchant activities, there has been changes in the use of Kurşunlu Han in accordance with the transformations within merchant and trade activities in the city. Kurşunlu Han has been used as a merchant and trade center for centuries since the site maintained its position as the port. Over the centuries, it served a multitude of commercial purposes such as acts of stocking, manufacturing and selling. In the 19th century, it began to be used by brokers, bankers, advocates, typographers and journalists as well. At the same time, it continued to be used as a storehouse for the safekeeping of some flammable products. Ever since the Ottoman Empire has become the Republic of Turkey, Galata lost its importance in being the center of international trade, becoming more of a local trade center for local merchants. In turn it transformed into a business center that houses a glass leveling and wire workshop, hardware store, bow manufacturing store, and geyser workshop. In 1980s, it continued to function as a mixed-trade warehouse and sales workshop. Today it is filled with an array of ateliers, workshops and artisan shops. Art galleries are continuously opening.