Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
563895		Sağlık arama davranışını etkileyen faktörler: Yapısal eşitlik modellemesine dayalı bir çalışma / Factors affecting the health seeking behavior: A study based on structural equation modeling Yazar:RAMAZAN KIRAÇ Danışman: DOÇ. DR. YUNUS EMRE ÖZTÜRK Yer Bilgisi: Selçuk Üniversitesi / Sağlık Bilimleri Enstitüsü / Sağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı Konu:Sağlık Kurumları Yönetimi = Health Care Management Dizin:Algı = Perception ; Davranış = Behavior ; Sağlık = Health ; Sağlık anksiyetesi = Health anxiety ; Sağlık okuryazarlığı = Health literacy ; Yapısal eşitlik modeli = Structural equation model ; Öz yeterlilik = Self-efficacy	Onaylandı Doktora Türkçe 2019 169 s.
Amaç: Bu araştırmanın amacı, bireylerin sağlık sağlık arama davranışı ölçen bir ölçüm aracı geliştirmek ve sağlık arama davranışını etkileyen, "sağlık okuryazarlığı, öz yeterlilik, sağlık algısı ve sağlık kaygısı" gibi değişkenlerin etki düzeylerini, yapısal-eşitlik modeli çerçevesinde değerlendirmektir. Yöntem: Araştırmada nicel araştırma deseni ve kolayda örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Çalışma Konya Selçuklu İlçesinde ikamet eden yetişkinlere uygulanmıştır. Araştırmanın evreni 449.749 kişiden oluşmakta olup ölçek geliştirmek için 401 kişi, yapısal eşitlik modeli için 900 kişi örnekleme dâhil edilmiştir. Anket yöntemi kullanılarak toplanan veriler SPSS ve LİSREL programları kullanılarak analiz edilmiştir. Ölçek geliştirmek için ilk olarak kapsam geçerliliği daha sonra yapı geçerliliği yapılmıştır. Bağlam geçerliliği için "sağlık kaygısı" ölçeği kullanılmıştır. Bu araştırmada geliştirilen sağlık arama davranışı ölçeği için konu ile ilgili uzman kişilerin görüşleri alınarak 30 madde oluşturulmuştur. Ölçek maddeleri Likert yöntemi ile hazırlanmış olup "kesinlikle katılıyorum= 5", "Katılıyorum= 4", "Kararsızım= 3", "Katılmıyorum= 2", "Hiç katılmıyorum= 1" şeklindedir. Araştırmanın yapısal eşitlik modeli için, sağlık okuryazarlığı, öz yeterlilik, sağlık algısı ve sağlık kaygısı ölçekleri kullanılmıştır. Sağlık okuryazarlık ölçeği; Sorensen ve ark (2013) tarafından geliştirilmiş, Aras ve Bayık (2017) tarafından Türkçe uyarlaması yapılmıştır. Ölçek 25 maddeden oluşmaktadır. Öz yeterlilik ölçeği; Sherer ve ark (1982) tarafından geliştirilen, Gözüm ve Aksayan (1999) tarafından Türkçe uyarlaması yapılan ölçek 23 maddeden oluşmaktadır. Sağlık algısı ölçeği; Diamond ve arkadaşları (2007) tarafından geliştirilmiş Türkçe güvenirlik ve geçerliği Kadıoğlu ve Yıldız (2012) tarafından yapılmıştır. Ölçek toplam 15 maddeden oluşmaktadır. Sağlık kaygısı ölçeği; Salkovskis ve ark (2002) tarafın geliştirilmiş, ölçeğin Türkçeye uyarlaması Aydemir ve ark (2011) tarafından yapılmıştır. Ölçek toplam 18 madden oluşmaktadır. Bulgular: Sağlık arama davranışı ölçeğine ait bulgular; sağlık arama davranışı ölçeği 3 boyuttan (Online, profesyonel, geleneksel) oluşmakta olup söz konusu ölçek 12 maddeden oluşmaktadır. Ölçeğin uyum iyiliği index değerleri şu şekildedir: RMSA=0,068, CFI=0,92, GFI=0,93, AGFI=0,90, NFI=0,90, RMR= 0,010 olarak tespit edilmiştir. Araştırmanın yapısal eşitlik modellemesine ait bulgular: Sağlık arama davranışını birlikte etkileyen sağlık okuryazarlığı, öz yeterlilik, sağlık algısı ve sağlık kaygısı modelinin uyum iyiliği index değerleri şu şekildedir; Ki-Kare (X2) /Serbestlik Derecesi (df)=4,70; RMSEA=0,079; CFI=0,92; GFI=0,92; AGFI=0,88; NFI=0,91 ve RMR=0,048 olarak tespit edilmiştir. Sonuç: Sağlık okuryazarlığı, öz yeterlilik, sağlık algısı ve sağlık kaygısı birlikte sağlık arama davranışını etkilemektedir. Öz yeterlilik ve sağlık okuryazarlığının sağlık arama davranışını etkilemesinde, sağlık verilen önemin aracılık etkisi olduğu tespit edilmiştir. Öz yeterlilik ve sağlık okuryazarlığının sağlık arama davranışını etkilemesinde, sağlık öz farkındalığın aracılık etkisi olduğu tespit edilmiştir. Sağlık okuryazarlık düzeyinin sağlık arama davranışını etkilemesinde, sağlık kaygısının aracılık etkisi olduğu tespit edilmiştir. Sağlık okuryazarlık düzeyinin sağlık arama davranışını etkilemesinde, sağlık algısı ve öz yeterliliğin aracılık etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca araştırmada; cinsiyetin, yaşın, eğitim düzeyinin, gelirin, kronik bir hastalık durumunun, sürekli ilaç kullanma durumunun sağlık arama davranışını etkilediği tespit edilmiştir.
Aim: The aim of this research was to develop a measurement tool that measures health seeking behavior in individuals' health and assess the effect levels of variables such as "health literacy, self-efficacy, health perception and health anxiety" that affect health seeking behavior within the framework of the structural-equality model. Method: Quantitative research design and easy sampling method were used in the study. The study was applied to adults living in Konya Selçuklu District. The population of the research consists of 449,749 people, 401 people were included to develop the scale and 900 people were included to the structural equation model. The data collected using the survey method were analyzed using SPSS and LISREL programs. In order to develop the scale, first the scope validity and then the structure validity were made. The "health anxiety" scale was used for context validity.In this research, 30 items were formed by taking the opinions of experts about the subject for health search behavior scale developed. The scale items were prepared by Likert method and they were "strongly agree = 5", Agree = 4 ", Undecided = 3", Disagree = 2 "," Disagree = 1 ". Health literacy, self-efficacy, health perception and health anxiety scales were used for the structural equality model of the study. The health literacy scale was developed by Sorensen et al. (2013) and adapted to Turkish by Aras and Bayık (2017). The scale consists of 25 items. Self-efficacy scale was consists of 23 items; developed by Sherer et al. (1982) and adapted to Turkish by Gözüm and Aksayan (1999). The health perception scale was developed by Diamond et al. (2007) and its reliability and validity in Turkish were conducted by Kadıoğlu and Yıldız (2012). The scale consists of 15 items. Health anxiety scale was developed by Salkovskis et al. (2002) and the scale was adapted to Turkish by Aydemir et al. (2011).The scale consists of a total of 18 items. Results: Findings of health seeking behavior scale; health seeking behavior scale consists of 3 dimensions (online, professional, traditional) and the scale consists of 12 items. The goodness of fit index values of the scale were as follows: RMSA = 0.068, CFI = 0.92, GFI = 0.93, AGFI = 0.90, NFI = 0.90, RMR = 0.010. Findings of the structural equation modeling of the research: The goodness of fit index values of health literacy, self-efficacy, health perception and health anxiety model that affect health seeking behavior together are as follows; Chi-Square (X2) / Degree of Freedom (df) = 4.70; RMSEA = 0.079; CFU = 0.92; GFI = 0.92; AGFI = 0.88; NFI = 0.91 and RMR = 0.048. Conclusion: Health literacy, self-efficacy, health perception and health anxiety affect health seeking behavior together. It has been determined that health care is the mediating effect of self efficacy and health literacy on health seeking behavior. It was determined that self-efficacy and health literacy had a mediating effect on health seeking awareness. It was found that health anxiety was mediated by health literacy level in health seeking behavior. It was found that health perception and self-efficacy mediated the effect of health literacy on health seeking behavior. Also in the research; gender, age, education level, income, chronic illness, continuous drug use affect health seeking behavior.