Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
398094		An exploration of user experience on products: Multiple outlets as a case of design / Kullanıcı deneyiminin incelenmesi: Bir tasarım konusu olarak kablolu çoklu priz Yazar:FULYA TRAŞ Danışman: DOÇ. DR. HATİCE HÜMANUR BAĞLI Yer Bilgisi: İstanbul Teknik Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Endüstri Ürünleri Tasarımı Ana Bilim Dalı Konu:Endüstri Ürünleri Tasarımı = Industrial Design Dizin:Endüstriyel tasarım = Industrial design	Onaylandı Yüksek Lisans İngilizce 2015 99 s.
Bu çalışmada, kablolu çoklu priz tasarımı örneği üzerinden kullanıcı deneyimini inceleyen bir çalışma sunulmuştur. Kablolu çoklu priz, gündelik yaşamın öncelikleri arasında son sıralarda yer alan bir ürün grubu olarak düşünülmüştür. Ev, ofis, okul, pazar yeri, inşaat alanı gibi geniş kullanım alanları, araştırmacının elektrik anahtar/prizi ve çoklu prizi üreten bir firmada tam zamanlı Endüstriyel Tasarımcı olarak çalışması sonucunda edindiği bilgi, sahip olduğu gözlemler ve konuya ilgisi bu tezin yönünü ve içeriğini belirlemiştir. Çalışma, kullanıcı deneyimi hakkında bir literatür taraması ile başlar. Son 30 yıldır hem araştırmacılar hem de profesyoneller için ilgi çekici bir araştırma konusu olan kullanıcı deneyimi, içeriğinin birçok disiplini kapsaması ve çok disiplinli doğası gereği birçok alanı kapsayan bir şemsiye anlayış olarak karşımıza çıkar. İlk olarak "kullanılabilirlik" etrafında İnsan-Bilgisayar Etkileşimi ve Etkileşim Tasarımı araştırmacıları tarafından odak noktası olarak çalışılmaya başlanmıştır. Teknolojinin gelişmesi ile birlikte yaygınlaşan interaktif ürünler "kullanılabilirlik" perspektifini yetersiz bırakarak "deneyim" kavramının oluşmasına sebep olmuş, ve "kullanıcı deneyimi" altında yeni bir alan ortaya çıkmıştır. Böylelikle "kullanıcı deneyimi", insanların bir sistemi kullanmaları ya da sistemle karşılaşmaları halindeki deneyimi araştırmayı, bu deneyime yönelik tasarım yapmayı ve deneyimi değerlendirmeyi konu alır. Konunun ne olduğunun anlaşılması için, kullanıcı deneyiminin tanımına ve elemanlarına yönelik çeşitli yaklaşımlar araştırılmış, bu anlatımlara ait birçok model araştırmanın temelini oluşturmuştur. Kullanılabilirlik ve kullanıcı deneyimi arasındaki farklar ile ürün odaklı, kullanıcı odaklı ve etkileşim odaklı deneyim modellerine ve tanımlarına yer verilerek kullanıcı deneyimi ile ilgili bir literatür özeti çıkarılmıştır. Farklı kullanıcı deneyimi tanımı yaklaşımları ile konuya farklı bakış açılarından yaklaşarak çok boyutlu bir birikime ulaşılmıştır. Ürün odaklı kullanıcı deneyimi yaklaşımları tatmin edici bir kullanıcı deneyimine ulaşmak için ürün tasarımı sürecine yönelik kurallar belirleyerek tatmin edici bir ürüne ulaşmak için tanımlar belirlemiştir. Etkileşim odaklı kullanıcı deneyimi çalışmalarında ise kullanıcının ürün ve fiziksel çevresi ile ilişkisinin tanımlarının yapılması hedeflenmiştir. Bu tez için temel alınan kullanıcı odaklı kullanıcı deneyimi yaklaşımlarında ise amaç ürünleri kullanan insanlar, yani "kullanıcılar" üzerine yoğunlaşmaktır. Kullanıcıların ne yaptıkları ve deneyimlerini geliştirmek için neler yapılabileceğini araştırmak bu modellerin içeriğini belirtir. Kullanıcı deneyimi ile ilgili çalışmaların bir kısmı, bu deneyimin nasıl ölçüleceğine ilişkin çalışmalardan oluşur. Bu tezde, kullanıcı deneyimini değerlendirme yöntemleri ile ilgili bir literatür taraması yapılmıştır. Çok sayıda profesyonel ve araştırmacı kendi alanlarında uyguladıkları kullanıcı deneyimi değerlendirme metotlarını listelemek için bir araya gelerek çeşitli atölye çalışmaları yapmışlardır. Bu atölye çalışmalarının çıktıları farklı şekillerde gruplandırılmaya çalışılarak, değerlendirme yöntemlerinin uygulama alanı, süreci, içeriği ile ilgili sınıflandırılmalar yapılmıştır. Bu sınıflandırmalar çalışmanın çeşidine (alan çalışması, laboratuvar çalışması, anket çalışması, uzman değerlendirmesi gibi), araştırmanın çeşidine (nitel ve nicel araştırma), değerlendirilecek grubun çeşidine göre (kullanıcı odaklı ve uzman odaklı) yapıldığı gibi, değerlendirilme yapılacak geliştirme ve deneyim türüne göre deneyimin ölçüleceği geliştirme fazı (Kavramlaştırma, analiz, tasarım, prototip, ve uygulama), deneyimin süresi (anlık uygulama süresi, uygulama süresinin bir bölümü, ve tüm uygulama süresi), deneyimin zamanı (1 günlük değerlendirme, 1 haftalık değerlendirme, ve aylar süren değerlendirme) gibi profesyonellere yönelik tasarım sürecine uygulamaları baz alınarak yapılmış sınıflandırmalar literatürde bulunmaktadır. Çalışma içeriği, süresi ve kapsamı düşünüldüğünde hangisinin ya da hangilerinin bu tez için uygulanabilir olduğu tartışılmıştır. Bu tez, üç aşamadan oluşan, kullanıcı odaklı yaklaşım izleyen deneysel bir çalışmayı içerir. İlk aşamada, kablolu çoklu priz ile ilgili kullanıcı deneyimlerini listelemeye yönelik hazırlayıcı bir ön anket çalışması yapılmıştır. Anket çalışmaları, birçok araştırma yöntemi arasından bir durumu özetleme, genel bir fikir oluşturma amacıyla kullanılan yaygın bir yöntemdir. Araştırılan konu hakkında önceki deneyimler, bilgi ve gözlemler sayesinde bilinen temellerle, katılımcılara anlamlı sorular sorma imkanı vardır. Nitel araştırma yöntemleri tarandığında bu tip bir araştırma için "yarı yapılandırılmış görüşme" uygun bulunmuştur. Kullanıcılara yöneltilecek sorular ulaşılmak istenen verilere göre şekillendirilirken, görüşmenin esnek yapısı sayesinde kullanıcının anlayışı, yaşadığı deneyimi anlatma şekli, vs. gibi etkenlere göre soru sıralamasında yeniden düzenlemeler yapılabilir. Ayrıca elde edilecek nitel verinin miktarı bu yöntemi bu tez çalışması için avantajlı kılan sebeplerden biridir. Ancak, tez çalışması için zaman kısıtı, kullanıcıların ulaşılabilirliği gibi etkenler düşünüldüğünde yarı yapılandırılmış görüşme yönteminin çevrimiçi araştırma siteleri aracılığıyla çevrimiçi bir ön anket çalışması olarak değiştirilmesine karar verilmiştir. Ön anket çalışmasında kullanıcılara çoklu kablolu prizi kullanırken yaşadıkları endişeler, kötü ve iyi deneyimleri sorulmuştur. Ayrıca kendi deneyimlerini geliştirmek için öneri sunmaları istenmiştir. Bu anket çalışmasına verilen cevaplar listelenerek, üç gruba ayrılmıştır. Gruplandırma yapılırken deneyimin özünde yatan sebepler dikkate alınmıştır. İkinci aşamada, güvenlik, ürün ve kullanım ortamı olarak üç gruba ayrılmış olan nitel ön anket verileri bir grup endüstriyel tasarımcı ile yorumlanıp üzerinde tartışılarak, tasarım fikirleri oluşturma sürecine dahil edilmiştir. Çeşitli sosyal medya ortamlarında Endüstriyel Tasarımcılar için bir davet yazısı oluşturulmuş ve yapılacak atölye çalışması için katılmak isteyen gönüllü profillerine ulaşılmıştır. 4 kişiden oluşan atölye çalışması ile ön anket çalışması sonucunda elde edilen nitel verilerden yola çıkarak çeşitli ürün fikri eskizleri oluşturulmuştur. 2 ve üzeri fikir üreten tasarımcılar fikir seçeneklerini atölye ortamında sunarak tartışmaya açmıştır. Bu fikirlerden dördü, tasarım sürecinin kavram geliştirme aşamasının çıktıları olarak, tasarımcılar tarafından ürünleştirilip bilgisayar destekli tasarım programları ile 3-boyutlu hale getirilip gerçekçi görselleri hazırlanmıştır. Son aşamada ise, gerçekçi görselleri oluşturulmuş tasarım fikirlerinin kullanıcılar tarafından nasıl algılandığını ölçmek için semantik diferansiyel ölçeği yöntemi uygulanmıştır. Semantik Analiz Yöntemi, tasarım süreçlerinin özellikle senaryo oluşturma ve eskizleme gibi kavram geliştirme süreçlerinde kullanılan birçok yöntemden biridir. Bu tez çalışmasında, tasarım süreci eskiz yapma, rafine etme ve eskizleri 3-boyutlu modelleme programlarıyla görselleştirme olarak kavram oluşturma süreciyle tamamlanmaktadır. Literatürde bu tasarım aşaması değerlendirmesi üzerine yapılmış örnek çalışmaların da incelenmesiyle semantik diferansiyel ölçeği yöntemiyle kullanıcıların deneyiminin ölçülmesine karar verilmiştir. Ürün semantiği, insan eliyle yapılmış biçimlerin sembolik özelliklerinin kullanımlarının incelenmesi ve bu incelemenin endüstriyel tasarıma uygulanması ile ilgilenir. Tasarım; kullanıcı ve tasarımcı arasındaki bir iletişim yöntemidir. Bu tez çalışmasındaki tasarım atölyesi çalışması bu iletişimin tasarımcı bakış açısıyla inşa edildiği zemindir. İletişim araçları da ürün semantik analizi ile değerlendirilecek olan 2-boyutlu ürün fikirleri görselleridir. Semantik diferansiyel ölçeğinde birbirine zıt ikili sıfat grupları ile değerlendirme yapılmıştır. Sıfat grupları çeşitli literatür araştırmaları, ön anket çalışması ile elde edilen deneyim listesi ve kullanıcı deneyimi modellerinden yola çıkılarak belirlenmiştir. Ölçekten çıkan sonuçlara göre yeni tasarımların ve günümüze ait kabul görmüş bir tasarımın kullanıcıda oluşturduğu algıların karşılaştırılması, aynı yeni tasarım için kullanıcı algısı ve tasarımcı değerlendirmesi karşılaştırılması analiz edilmiştir. Bu çalışmanın özü, kullanıcının deneyimlerini belirlemek için farklı görüş açılarını ve değerlendirmelerini harmanlamak, ve tasarımcının kullanıcı deneyimini geliştirmeye yönelik katkısını görebilmektir. Bu sebeple; bu çalışma, kullanıcılara günlük hayatın içinde kaybolmuş bir ürünle ilgili deneyimlerini anlatmalarına ve tasarımcılara bu deneyimleri geliştirmelerine yönelik bir zemin yaratmıştır. Ayrıca, kullanıcı deneyimi değerlendirme yöntemleri araştırılarak seçilen ürün grubuna hangi yöntemin daha uygun olduğu ile ilgili bir değerlendirme yapılmış, ve aynı tip ürünler için kullanıcı odaklı bir tasarım süreci önerilmiş, uygulanmış ve sonuçları belirli limitler dahilinde değerlendirilmiştir.
In this study, a research has been conducted to explore user experience (UX) on multiple outlet designs as a case. Multiple outlets are thought to be products that are low on the priorities of daily life. Widespread use and observed problems while using multiple outlets identified the direction this thesis. Another motivation for the study is the researcher's full time job in a wiring production company, her personal knowledge, observations, and interest about the product. The study begins with a literature review about UX. Different approaches to define UX and its elements are investigated. A variety of models is introduced to address the base of this research study. Moreover, a literature review for UX evaluation methods is also investigated to decide about which is relevant for the empirical study to apply. This thesis has a-three-staged empirical study, starting with a UX research via questionnaire. The preliminary questionnaire gives data about concerns, pleasant and bad experiences of users. The second stage is an idea generation process within a workshop conducted with industrial designers. Designer's contribution to UX is explored. Finally, semantic differential scale method is used to measure perception of users about new multiple outlet designs. Comparisons of new designs and a contemporary design are examined to understand how users perceive a particular design solution. The essence of this thesis study is to combine different views and evaluations of users to define their experiences, to see designer's contribution to improve UX, and to propose and apply a method for a user-centered design process. Additionally, a methodology to apply for a user-centered design process with applications of different UX evaluations methods is offered to use in design practice. Therefore, this study created an arena for users to mention their experiences on a forgotten product and designers to enhance experiences via some valuable methodologies; and presented a practical example of a user-centered design process.